وبلاگ

آشنایی با انواع پوشش و لباس در ایران

یکی از ویژگی های سفر و گردش، آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم مناطق دیگر است. کشور ایران به دلیل قدمت بالا و گذشته ای سرشار از فرهنگ غنی، از جمله کشور هایی است که در هر نقطه آن قومیت و فرهنگ منحصر به فردی را می توان دید. تجمع اقوام در ایران از نشانه های وحدت ملی و یک دلی همه اقوام با همدیگر است. در این مقاله سعی شده است که در مورد یکی از نشانه های فرهنگ غنی مردم این سرزمین در استان های مختلف یعنی لباس های محلی ایران صحبت کنیم.

 

«پوشش اقوام مختلف در ایران» از دیدنی ترین و جذاب ترین فرهنگ هایی است که هر گردشگری را به خود جذب می کند. شاید برای شما پیش آمده باشد که در سفر به نقطه ای از کشور افرادی را با لباسی خاص و متفاوت ببینید و مقایسه لباس های مردم در گذشته و امروز به نظرتان جالب رسیده باشد ، و حتی در کنار آنها عکس گرفته باشید. گاهی افراد سفر رفتن را با انتخاب یکی از هتل های ایران و یا رزرو هتل مورد نظرشان و شناسایی مکان های تاریخی و تفریحی و طبیعی مقصد آغاز می کنند. البته افرادی نیز دلیل و بهانه ای عمیق تر و زیبا تر برای سفر رفتن دارند. آشنایی با فرهنگ ها و سنت های مردمان دیگر از لهجه ونام لباس های قدیمی ایرانی گرفته تا آداب و سنن آن ها که می تواند دنیایی متفاوت را پیش روی ما قرار دهد. در این مقاله سعی شده پوشش اصیل و سنتی مردم استان های مختلف و لباس اقوام ایرانی را برای شما معرفی کنیم. قطعا معرفی همه فرهنگ ها کاری دشوار و نیازمند به مقاله های بیشتر می باشد. آشنایی با پوشش قومیت های مختلف ساکن در شمال و جنوب و شرق و غرب ایران از جمله: ترک، لر، بلوچ، بختیاری، کرد و گیلکی و دیگر اقوام ساکن در کشور ایران، ما را برای سفر به آن مناطق سوق می دهد.

 

کشور ایران از جمله کشور هایی می باشد که به دلیل قدمت بالا و فرهنگ کهن در میان دیگر تمدن های جهان حرفی برای گفتن داشته است. شرایط گوناگون جغرافیایی و آب و هوایی و همچنین فرهنگ های مختلف اقوام ساکن در گوشه گوشه کشور و ویژگی های پوشاک اقوام ایرانی باعث شده که هر نقطه ای از کشور نشان از تمدن کهن آن دیار باشد. تعدد اقوام و همچنین قومیت های مختلف و البته همدلی و هم صدایی آن ها با هم دیگر خود از جذابیت های این کشور عزیز است. در این مقاله سعی بر این شده که تحقیق در مورد لباس های محلی ایران انجام شده و با تنوع پوشش قومیت های مختلف شما عزیزان را آشنا کرده و به سفر رفتن و مسافرت با دیدی بازتر و تخصصی تر نگاه خواهیم کرد.
 

لباس محلی آذری

دیار آذربایجان از قدیم تاکنون، مهد فرهنگ و هنر و زیبایی بوده است. استان های آذری زبان هر ساله میزبان گردشگران و مسافران زیادی بوده و با آب و هوای خوش و فرهنگ دیرینه خود زبانزد گردشگران می باشد. لباس در فرهنگ آذری از قرن ها پیش نمادی از فرهنگ و هنر این سرزمین بوده است. در سال های اخیر استفاده از  انواع لباس محلی در زندگی روزمره شهر نشینان کمرنگ تر شده ولی همچنان در مراسم ها و آئین های مختلفی رنگ و بوی خود را حفظ کرده و مورد استفاده قرار می گیرد. خصوصا روستاییان و عشایر همچنان با همان لباس های اجداد خود که نشانه ای از شجاعت و دلاوری است ظاهر می شوند.

لباس ها و پارچه های مورد استفاده در این منطقه از قدیم تا کنون معنا و مفهوم خاصی را در دل خود جای داده است. لباس های مخصوص بانوان همه ویژگی های یک پوشش کامل را داشته است. جوان تر ها با رنگ های شاد و شادی بخش، با دور دوزی ها و نقش نگارهای زیبا و همچنین جنسی از ترمه و ابریشم لباسی بر تن می کردند. زنان این خطه کلاهی بر سر خود می گذاشتند به نام "برک". زنان با سن بالاتر غالبا سربندی روی روسری خود می بستند که به آن"یایلیق" می گویند. لباس آذری مردانه: مردان این سرزمین با پوشیدن کت های بلند و گذاشتن کلاهی پشمی بر سر، در کنار سادگی در پوشش از اصالت بالای خود می گویند.
 

لباس محلی کردی

کردستان و استان های کرد نشین با فرهنگی غنی و اصالتی خاص در میان همگان شناخته شده اند. همانند دیگر اقوام ایرانی از پوششی کامل، غنی، و آمیخته از هنر و فرهنگ استفاده می کنند. در مناطق کرد نشین خوشبختانه همچنان حتی در مناطق شهری از لباس های سنتی خود استفاده می کنند. البته تفاوت هایی از لحاظ ظاهری لباس های کردی در شهر های مختلف با همدیگر داشته اند. البته نقطه مشترک تمامی این لباس ها سادگی آن ها می باشد.

لباس های کردی از قسمت های مختلفی تشکیل می شود که هر قسمت کاربردی بجا دارد. اغلب مردان شلواری گشاد به نام"پاتول" می پوشند. نیم تنه های مختلفی به نام های "چوخه" و "ملکی" به تن می کنند. بر سرخود پارچه ای به نام "دستار" می پیچند و یا کلاهی به نام "پیچ وکولاو" با تقش و نگار هایی زیبا بر سر می گذارند. پوشش زنان این منطقه نیز بسیار پوشیده و نشانگر فرهنگ اصیل آن ها می باشد. زنان غالبا شلواری گشاد از جنس حریر بر پا می کنند که به آن "جافی" می گویند. شالی به کمر می بندند و نیم تنه ای به نام "کلنجه" بر تن می کنند. روسری بلندی به نام "کلکه" یا کلاهی به نام "کلاو" بر سر می گذارند. از ویژگی های چشم گیر لباس های کردی، رنگ های شاد و جذاب آن ها می باشد.

 

لباس محلی بختیاری

لباس مردمان بختیاری و غیور مردان لر نشانه ای از مردانگی و غیرت آن ها از دیرباز تا کنون بوده است. مردمان بختیاری حتی در مناطق شهری هنوز هم از لباس های دیرینه خود استفاده می کنند و این پوشش را افتخاری برای خود می دانند. مردان بختیاری کلاهی نمدی و مشکی رنگ بر سر می گذارند که کاملا گرد و از نمدی مرغوب تهیه شده است. بالا پوشی به نام "چوقا" که از موی بز بافته می شود تنپوش مردان این سرزمین است. تنپوشی بلند که تا نزدیکی زانو را می پوشاند. جنس این تنپوش به گونه ای است که در زمستان و تابستان قابل استفاده بوده و باران در آن نفوز نمی کند. "دبیت" نام شلواری است گشاد و مشکی رنگ که مردان از آن ها استفاده می کنند. گیوه ای ریز بافت بر پا کرده وشالی به کمر می بندند.

زنان نیز بر روی سر خود کلاه مانندی به نام "لچک" گذاشته و روی آن روسری بلندی به نام "مینا" می پوشند. دستمالی به پیشانی بسته و پیراهن بلند آستین داری بر تن می کنند. دامنی بلند از جنس مخمل که پایین تنه زنان را می پوشاند به نام "شلوار قری" روی پیراهن خود می پوشند.

لباس محلی خوزستانی
شاید هر کدام از ما در سفرهایی که به استان های مختلف می رویم، علاقمند به پوشیدن لباس های محلی آن منطقه باشیم. حتی برای گرفتن عکسی یادگاری لحظه ای لباس بومیان آنجا را می پوشیم. لباس های مردم در گوشه و کنار سرزمین ما نشان از عقاید، آداب و رسوم و جغرافیای آن منطقه می باشد. در جنوب کشور و استان "خوزستان" به دلیل گرمای طاقت فرسای هوا پوششی متفاوت از دیگر مناطق به چشم می خورد. مردان خوزستانی لباسی بلند و غالبا سفید رنگ که تا مچ پاها کشیده می شود را به نام "دشداشه" می پوشند. البته تفاوت هایی در ظاهر دشداشه ها دیده می شود، دشداشه های یقه دار و بدون یقه. لباسی نخی از جنس پشم به نام "خاچیه" یا "بشت" نیز مرسوم است بر روی دشداشه می پوشند. این روپوش که یقه دوزی های زیبایی دارد در بین مردان مرسوم بوده و به رنگ های مختلفی دیده می شود. برای حفاظت از سر و گردن و صورت پارچه ای بلند به نام "چفیه" بر روی سر خود می اندازند. چفیه در رنگ های سفید، سیاه و سفید و سبز رنگ می باشد. حلقه ای نخی بافته شده و ضخیم به نام"عقال" بر روی چفیه و سر قرار می گیرد و نگهدارنده چفیه بر روی سر می باشد.

همانند دیگر مناطق در خوزستان نیز پوشش زنان پوششی زیبا، کامل و اسلامی بوده و آمیخته ای از فرهنگ و اعتقادات این سرزمین است. "عبایه" یا همان"عبا" چادری مشکی رنگ و آزاد است که در طرفین آن دو بریدگی آستین مانند وجود دارد. این چادر در بین زنان خوزستانی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. روسری بزرگی به نام "شیله" در پوشش زنان خوزستانی دیده می شود. این روسری که بسیار نازک و غالبا جنسی ابریشم گونه دارد، پوششی برای پوشاندن سر و سینه می باشد. "چِلاب" گیره ای نقره ای رنگ و یا طلایی می باشد که برای محار کردن "شیله" بر روی سر از آن استفاده می شود. "عُصابه" پارچه ای سیاه رنگ است که اغلب زنان میانسال به دور سر خود می بندند.

  

لباس سنتی ایرانی زنان ابیانه؛ چادرشب های گل گلی

از نماد های ابیانه، می توان به پوشش خاص بانوان آن اشاره کرد. پیراهن، شلیته، یل، روسری، سربند، چادرشب، جوراب و پاپوش یا گیوه اجزای پوشش آن ها را تشکیل می دهد اما در مواقعی چادر شب را که پارچه ای چهارخانه به ابعاد 2در 2 که در زبان محلی "کجی" گفته می شود، است به روی سر می اندازند یا به دو کمرشان می بندند.

لباس بلوچی
در شرق و جنوب شرقی کشور استان وسیع سیستان و بلوچستان قرار گرفته است. استانی که در آن پوشش های مختلفی با فرهنگ های مختلفی دیده می شود. در این مقاله به صورت مختصر به پوشش مردمان زحمت کش "بلوچ" در بلوچستان ایران می پردازیم. از تفاوت های پوشش این منطقه می توان به گران بودن لباس های زنانه این دیار اشاره کرد. لباس بلوچی مردانه در این استان پیراهنی گشاد به نام"جامگ" بر تن می کنند. شلواری به نام "پاجامگ" نیز پایین پوش مردانه به حساب می آید. سر خود را با پارچه ای عمامه شکل به نام "پاک" یا "مسر" می پوشانند. به دور گردن خود پارچه ای به نام "لنگ" پیچیده و کمربندی به نام"سرین بند" به دور شلوار خود می پیچند.

البته تفاوت در پوشش این استان بسیار متفاوت بوده و در این مقاله به گوشه ای از آنها اشاره می کنیم. تفاوت در لباس های زنانه در این منطقه نسبت دیگر نقاط کشور کاملا به چشم می آید. رنگ های متفاوت و شاد استفاد شده در آن ها نشان از ذوق و روحیه وهنرمندی آن ها می باشد زنان این منطقه "جامگ" و "پاجامگ" بسیار ظریفی برای پوشش خود استفاده می کنند. بر روی سر خود پارچه ای به نام "سریگ" و یا "تکو" می بندند. و انواع زیور آلاتی مانند کیگ و پولک را به لباس های خود آویزان کرده که زیبایی چشم نوازی را به لباس های آن ها می دهد.

 

لباس خراسانی

در استان خراسان، اعم از جنوبی، رضوی و شمالی، تنوع بالایی در نوع پوشش آن ها دیده می شود. به دلیل وجود طوایف مختلف در این استان صحبت در مورد پوششی خاص در این منطقه کاری بسیار دشوار خواهد بود. 

مهاجرین بسیاری از جمله ترکمن ها، بلوچ ها، عرب ها به این استان طی سالیان دراز و همچنین وجود تنوع بالای فرهنگ ها در نقاط مرز نشین این استان با نقاط مرکزی آن باعث تنوع پوشش در این استان ها شده است که قطعا در مقاله ای جداگانه به صورت تخصصی درباره فرهنگ و لباس در این استان صحبت خواهیم کرد.

لباس ترکمنی
ترکمن ها از اقوام ساکن در شمال ایران هستند. لباس های سنتی این مردمان که از سال های دور تا کنون مورد استفاده قرار می گیرد همانند دیگر اقوام انواع مختلفی دارد. مردان ترکمن ردایی بلند تا زیر زانو به نام "دون" بر تن می کنند که در رنگ های متفاوتی از جمله قرمز و زرد دیده می شود. "چاکمن" نیز بالاپوشی است که از کرک شتر ساخته می شود. در فصول سرد سال از لباسی به نام "ایچمک" استفاده می کنند. برای دوخت "ایچمک" از پوست حیوانات مختلفی استفاده می شود. مردان ترکمن کلاه های بسیار زیبا و متفاوتی را بر روی سر خود می گذارند از جمله"دومه تلپک" و "بوخار تلپک" که از معروف ترین آن می باشد.

زنان ترکمن نیز همانند دیگر اقوام ایران زمین همیشه رنگ های شاد و زیبایی را برای لباس های خود انتخاب کرده اند. پیراهن های ابریشمی بسیار زیبا و بزرگی که قالبا به رنگ قرمز می باشد به اسم "قیرمیز کونیک" به تن می کنند. بر روی پیراهن خود بالاپوشی به نام "چابیت" می پوشند. در لباس های ترکمن ها سوزن دوزی های زیبایی چشم نوازی می کند. جایگاه زیور آلات در بین زنان ترکمن بسیار مشهود است.